Ñ.Àâèðìýä: Áîðîîãèéí îðäîîñ 850 òýðáóìûã àëäàæ, 75 òýðáóìûã íü ë àâñàí

http://www.ardchilal.com/modules.php?name=News&file=print&sid=9075 Îãíîî: Friday, January 16 @ 13:28:06 CET Ñîíèí: - Áîãäûí Çàñãèéí ãàçðûí våä ãàäààäûíõàíä ýíý óóðõàéãàà àøèãëóóëààä îðëîãûíõ íü 17,5 õóâèéã ìàíàé óëñ àâ÷ áàéñàí- Èíæåíåð, ýäèéí çàñàã÷, äîêòîð Ñ.Àâèðìýäòýé ÿðèëöëàà. Òýðýýð Áîðîîãèéí àëòíû îðäûã àøèãëàõ òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí víäýñëýëèéã õèéñýí õví þì. -Áîðîîãèéí îðäûã àøèãëàõ òîãòâîðòîé áàéäëûí ãýðýýíèé òàëààð ýõëýýä ÿðèëöúÿ. Ýíäýýñ ìàíàé óëñ þó õîæèâ? -Òýð îðäûã àøèãëàæ ýõýëñýí æèë áóþó 2003 îíû àðâàííýã, àðâàíõî¸ðäóãààð ñàðä 200-ãààä êã àëò àâñàí þì áèëýý. 2004-2008 îíä 40 òîíí àëò àâ÷èõñàí áàéãàà. Òàòâàðûí åðºíõèé ãàçðààñ ãàðãàæ ºãñºí ávðýí áóñ òîîöîîãîîð 2008 îíû ýöñèéí áàéäëààð 850-èàä òýðáóì òºãðºãèéí ávòýýãäýõvvíèéã Ìîíãîë Óëñààñ òóñ êîìïàíè àâñàí áàéãàà þì. Ìîíãîë Óëñàä 75 òýðáóì òºãðºã ë òºëæ. Òýãýõýýð 850 òýðáóìû㠺㺺ä 75 òýðáóìûã àâñàí íü 8-9 õóâü íü ë áèäýíä vëäñýí ãýñýí vã. Ýíäýýñ õàðàõàä, Ìîíãîë Óëñ õàìàã ñàéõàí áàÿëãàà ãàäààäûí-õàíä öºëìvvë÷èõæýý. Ýíý áîë 1998 îíä Ñàíãèéí ñàéäààð àæèëëàæ áàéñàí Áààáàðûí õèéñýí òîãòâîðòîé áàéäëûí ãýðýýíýýñ ë áîëñîí þì. -Õýðýâ ýíý òîãòâîðòîé áàéäëûí ãýðýýã õèéãýýãvé áîë ÿàõ áàéñàí áý? -Ìèíèé òîîöîîãîîð äîð õàÿæ 300-400 ñàÿ àì.äîëëàðûí àøèã áèäýíä îðæ èðýõ áàéñàí. Òýãýõýýð 40 ìÿíãàí àéëûí îðîí ñóóöûã 4-5 æèëèéí õóãàöààíä Áîðîîãèéí îðäîîñ îëîõ àøãààð áàðüæ áîëîõ áàéñàí þì. -Àæèë÷äûíõ íü öàëèí õºëñ áàãà ë ãýýä áàéäàã þì áèëýý? -Ãàäààäûí óóë óóðõàéí êîìïàíèéí àæèëòíû öàëèíòàé õàðüöóóëàõ þì áîë òóí áàãà öàëèí. ̺í òóñ êîì-ïàíèéí æèëäýý ãàðãàæ áàéãàà íèéò çàðäëûí 3-5 õóâèéã ë ìîíãîë àæèë÷äûí öàëèí ýçýëäýã. Ãýòýë ãàäààä îðíû èéì òºðëèéí véë àæèëëàãàà ýðõýëäýã óóë óóðõàéí véëäâýð, êîìïàíèóäûí æèëèéí íèéò çàðäëûí 20-25 õóâü, çàðèì ãàçàðò áîë 50 õóâèéã íü àæèë÷äûí öàëèí, õvìvvñòýý çîðèóëñàí çàðäàë ýçýëäýã. Ìîíãîëûí õàìàã áàÿë-ãèéã õàìæ àâààä, äýýðýýñ íü ìîíãîë õvíèéã õºäºëìºðèéã ìºëæèæ áàéãàà íü ýíý þì. -ͺõºí ñýðãýýëò õèéñýí áîëîâ óó? -Õàðèí òvvíèéã õýëæ ìýäýõãvé ë áàéíà. Åð íü, àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîñîí êîìïàíè òóõàéí ãàçàð íóòãèéã ºìíº íü ÿìàð áàéñàí òýð õýâä íü îðóóëæ îðõèõ ¸ñòîé. Îâîîëñîí øîðîî, óõñàí ívõ áîëãîîä îðõèîä ÿâàõûã çºâøººðºõãvé. ßìàð øàëãóóð, ãýðýýãýýð ÷ þì áý Ìîíãîëûí íýã êîìïàíèéã ñîíãîîä íºõºí ñýðãýýëòèéí àæëûã äààòãààä ÿâàõ íü ãýõ ÿðèà äóóëäñàí. -Áîðîîãèéí îðäûã õýí õàéãóóë õèéæ õýçýý íýýñýí þì áý. Òºñâèéí ìºí㺺ð õàéãóóë õèéæ, íººö òîãòîîñîí áèç äýý? -100 ãàðóé æèëèéí ºìíº Áîðîî-Çóóíìîäûí ðàîéí ãýäýã íýðòýé áàéñàí. Áîãäûí Çàñãèéí ãàçðûí våä ãàäàà-äûíõàíä ýíý óóðõàéãàà àøèãëóóëààä îðëîãûíõ íü 17,5 õóâèéã ìàíàé óëñ àâ÷ áàéñàí òvvõòýé þì. ªíººäðèéí õóóëèàð áîë áèä òàâõàí õóâèéã àâ÷ ÷àäàæ áàéíà óó, vãvé þó ë ãýæ ÿðèõààð áîëîîä áàéíà. Õàðèí øèíæëýõ óõààíû víäýñòýé, îð÷èí våèéí øààðäëàãàä íèéöýõvéö õàéãóóë õèéñýí íü áîë 1960-1980-ààä îíä þì. Òýð våä Ìîíãîë, Ãåðìàíû õàìòàðñàí ýêñïåäèö õàéãóóë õèéæ, íººöèéã íü 43 òîíí ãýæ áàòàëñàí. Ñvvëä íü 1990 îíîîñ õîéø ÀÍÓ, Àíãëè, Àâñòðàëè ãýõ ìýò îëîí óëñûí êîìïàíè ýíý îðäûã àøèãëàõ ãýæ îðæ èðæ, òóõàéí våä òîãòîîñîí 43 òîííûí íººöºä ýðãýëçýæ áàéñàí. Ýíý õýìæýýíèé íººö áàéãàà íü áàòëàãäñàí. Õàðèí ñvvëèéí våä íººöèéí õýìæýý íü 60 ãàðóé òîíí ãýñýí òîîöîî áàñ ãàðñàí. Òýãýõýýð îäîî 20 ãàðóé òîíí íººö vëäñýí áàéõ. -Íýã òîíí øîðîî, ÷óëóóíààñ õýð õýìæýýíèé àëò ãàðäàã þì áý. Òà ÒÝÇY-èéã íü õèéñýí áîëîõîîð ñàéí ìýäýæ áàéãàà áèç äýý? -Àíõ áè õèéõäýý íýã òîííîîñ 2-3 ãð ãýæ òîîöîîëñîí þì. Òýãýõýýð æèëä 2-3 òîíí àëò àâíà ë ãýñýí vã. Ãýòýë òóñ êîìïàíè æèëä 8-9 òîíí àëò àâñàí, íýã òîííîîñ 4-5 ãð àëò ãàðãàæ àâààä áàéñàí áàéíà. ªºðººð õýëáýë, ìèíèé àíõ õèéæ ºãñºí 2-3 òîíí ãýäýã öèôðèéã ãóðàâ äàõèí èõýñãýýä äºðâºí æèëèéí äîòîð íººöèéã íü äóóñãàæ áàéíà. Óã íü, áèä 15 æèë îð÷èì ýíý îðäûã àøèãëàÿ ãýæ òîîöîîëæ áàéñàí þì. Òýãýõýýð áèäíèé ýíý áàÿëãèéã ãàäààäûíõàí ñîð÷ëîîä àâ÷èõàâ óó äàà. -”Áîðîî ãîóëä”-ûí òóõàé ÿðèõààð ÓÈÕ-ûí ãèøvví Ñv.Áàòáîëäûí íýð äóóëääàã. Àøèã àâäàã áàéñàí þì áèëýý. Òýð òàëààð òà þó ìýäýõ âý? -1997 îíû våä Ñv.Áàòáîëäûí “Àëòàé òðåéäèíã” êîìïàíè ëèöåíç àâààä ãóðàâ, äºðâºí æèë äàðæ áàéãààä ãàäààäûí íýãýí êîìïàíèä çàðñàí ãýæ ñîíññîí. 16 ñàÿ, 30 ñàÿ àì.äîëëàðààð çàðñàí ãýýä víèéí òóõàéä ÿíç ávðèéí ìýäýýëýë ñîíñòîæ ë áàéñàí. ßìàð ÷ áàéñàí çàðñàí íü víýí. Ýíäýýñ Ñv.Áàòáîëäûí õàëààñàíä áàãààð áîäîõîä 10-20 ñàÿ àì.äîëëàð îðñîí ãýäýã áàñ víýí. -Òýãýõäýý Ñv.Áàòáîëä óóðõàéãààñ àøèã àâäàã áàéñàí ãýñýí øvv äýý? -”Ñåíòðà ãîëä”, “Êàìàéêà ãîëä” ãýäýã êîìïàíèòàé “Àëòàé òðåéäèíã” ãýðýý áàéãóóëààä ýíý îðäîîñ òàâàí õóâèéí àøèã àâàõààð òîõèðîëöñîí áàéäàã þì. Òóñ îðäûí æèëèéí àøèã íü 30-100 ãàðóé ñàÿ àì.äîëëàð. 2003 îíä àøèãëàæ ýõýëñíýýñ õîéø æèë ávð “Àëòàé òðåéäèíã” àøèã àâñàí áàéõ. ªíãºðñºí æèë Ñv.Áàòáîëä vëäñýí òàâàí õóâèà çàðñàí. Yvíèéãýý 17-18 ñàÿ àì.äîëëàðûí víý õvðãýñýí ãýæ äóóëñàí. Æ.Öýñýí /2009.1.16/