http://www.dailynews.mn/?vfile=5&vmet_id=9073&vmet_main=330&vt=archive&vl=archive&vdate=&vofile=5&left=yes&vpage=235
-Монгол Улс нутаг дэвсгэрээ цөмийн зэвсэггүй бүс болгох тухай асуудлыг дэвшүүлснээс хойш 15 болж байна. Энэ санаачилгыг хэн хэрхэн гаргасан юм бэ? -Монгол Улс энэхүү санаачилгаа 1992 онд, өөрөөр хэлбэл манай улс бие даасан, өөрийн ашиг сонирхолд нийцсэн гадаад бодлого явуулж эхэлж байсан үед гаргасан. Тэр үед ОХУ манай нутгаас цэрэг зэвсгээ гаргаж байсан. Монгол Улс нутаг дэвсгэрээ бусдын эсрэг ашиглуулахгүй байх, хөрш орнуудтайгаа тэнцвэртэй харилцаж сайн хөршийн харилцаа хөгжүүлэх, аливаа эвсэлд нэгдэхгүй байх бодлого баримталж эхэлж байсан. Цөмийн зэвсэгтэй хоёр гүрний дунд оршдогийн хувьд нутаг дэвсгэрээ цөмийн зэвсэггүй бүс болгох нь дээрх зорилтуудад нийцэж байгаа. Тийм ч учраас Үндэсний Аюулгүй байдлын зөвлөлөөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганд хэлэх үгийн агуулгын талаар хэлэлцэхдээ тэрхүү санаачилгыг гаргаж хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэсэн юм.
-Улс орноо цөмийн зэвсэггүй бүс гэж зарлах нь манай улсад ямар ач холбогдолтой юм бэ. Тэртээ тэргүй дэлхийн 180 гаруй улс орон, түүний дотор манай улс цөмийн зэвсэггүй, тийм зэвсэгтэй болохгүй, түгээн тараахгүй гэсэн үүргийг Цөмийн зэвсгийг үл дэлгэрүүлэх тухай 1968 оны гэрээгээр нэгэнт үүрэг авсан байдаг биш билүү? -Тийм ээ, дэлхийн бараг бүх улс орон тэрхүү гэрээгээр тийм үүрэг авсан байгаа нь үнэн. Гэхдээ улс орнууд өөрсдөө цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэхгүй, бусдаас олж авахгүй гэсэн үүрэг тэр гэрээгээр авснаас биш бусдын тийм зэвсгийг нутаг дэвсгэртээ байрлуулахыг зөвшөөрөхгүй гэсэн үүрэг аваагүй юм. Хүйтэн дайны үед байгуулагдсан энэ гэрээ тийм нэг “цоорхойтой” байдаг юм. Үүнийг цөмийн зэвсэгтэй гүрнүүд өөрсдийн бодлогодоо ашиглаж ирсэн түүхтэй. Тухайлбал, Америкийн олон тооны цөмийн зэвсэг Европ, Азийн улс орнуудын нутагт байрлаж байсан. Мөн Зөвлөлтийн цөмийн зэвсэг ч социалист зарим улс оронд байрлаж байсан. Оросын эрдэмтэд, цэргийнхний ярьж байснаар Монголд ч мөн байрлаж байсан юм билээ. -Хүйтэн дайн дуусгавар болсноос хойш байдал өөрчлөгдөө биз дээ…? -Хэдийгээр хүйтэн дайн дуусгавар болсон ч Европын цөмийн зэвсэггүй зарим улс оронд 500 орчим цөмийн зэвсэг байрласаар байгаа. Мөн цэргийн НАТО эвсэл шаардлага гарвал гишүүн орнууддаа цөмийн зэвсэг байрлуулах бодлого баримталж байгаа. Зарим нь маш богино хугацаанд хэрэглэхэд бэлэн байдалд ч байдаг юм билээ. Тийм ч учраас хөгжиж байгаа дийлэнх улс орон өөрсдийн нутаг дэвсгэрийг цөмийн зэвсэггүй бүс болгон зарлаж, түүндээ хяналт тавих тогтолцоо байгуулж, цөмийн зэвсэгтэй гүрнүүдээс аюулгүй байдлын баталгаа гаргуулж авч байгаа юм. Өнөөдрийн байдлаар дэлхийн 119 улс орон Африк, Латин Америк, Зүүн өмнөд Ази, Номхон далайн уудам нутаг болон Төв Азид тийм бүс байгуулсан буюу байгуулж байгаа. Эдгээр бүсийн нэг онцлог нь бүгд хэсэг бүлэг улсаас бүрддэг. Монгол Улсын хувьд цөмийн зэвсэгтэй хоёр гүрнээр хүрээлэгдсэн, цөмийн зэвсэггүй улстай хиллэдэггүй учраас цөмийн зэвсэггүй бүсийг дээр дурдсан сонгодог утгаар нь байгуулах ямар ч бодит боломжгүй юм. Нөгөөтэйгүүр манай улс өөрийн нутаг дэвсгэрийг бусдын эсрэг ашиглуулахгүй байх, ямар ч тохиолдолд Монгол Улсад цөмийн зэвсэг буюу түүний холбогдолтой аливаа эд зүйлсийг байрлуулахгүй, энэ чиглэлээр Монголд дарамт шахалт үзүүлэхгүй, өөрөөр хэлбэл энэ талаарх манай төвийг сахисан бодлогыг хүндэтгэнэ гэсэн үүрэг амлалтыг хөрш хоёр орноороо авахуулах зорилготой юм. Тийм үүрэг амлалт авахуулах нь одоо Чех, Польшид пуужингийн довтолгооноос хамгаалах АНУ-ын системийн хэсгийг байрлуулах гэж байгаатай холбогдуулж АНУ, Европын холбооны зарим улс болон ОХУ-ын хооронд үүсч байгаа үл итгэлцэх байдлын адил байдлыг Монголоос хэзээ ч гаргуулахгүй байхын баталгаа болох юм. -Манай улс чинь хөрш хоёр оронтойгоо найрсаг харилцаатай биз дээ. Тийм учраас заавал аюулгүй байдлын баталгаа гаргуулах хэрэг байгаа юм уу. Хөрш орнуудаа хардаж сэрдэж байгаа мэт сэтгэгдлийг Орос, Хятадад төрүүлэх юм биш үү? -Олон улсын харилцаа байнга хувьсан өөрчлөгдөж байдаг. Тийм ч учраас улс орон бүр өөрийн аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхэд их анхаарал тавьдаг, аливаа таатай нөхцөлийг аюулгүй байдлаа бэхжүүлэхэд ашиглахыг боддог. Манайх шиг “ганцаардмал” гэж хэлж болох улс орон байтугай төв болон зүүн Европын улс орнууд хүйтэн дайн дууссан хэдий ч бүгд НАТО эвсэлд орох гэж зүтгэж, нэгдэж байгаа нь тиймэрхүү болгоомжлолтой нь холбоотой юм. Манай хоёр хөрш аль 1990-ээд оны эхээр хөрш зэргэлдээ орнуудынхаа нутаг дэвсгэр, агаарын орон зайг бие биеийн эсрэг ашиглахгүй гэж тохирч дэлхий дахинаа зарлан мэдэгдсэн юм. Манай санаачилга тэрхүү тохиролцоонд нь бүрэн нийцэж байгаа. Мөн хэрэгжүүлэхэд нь тус дэм болж байгаа юм. Тийм ч учраас НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейгаас манай санаачилга, аюулгүй байдлын талаар удаа дараа гаргасан тогтоолуудад манай гадаад бодлогыг дэмжиж, хоёр хөрш оронтойгоо сайн хөршийн тэнцвэртэй харилцаа хөгжүүлж байгааг сайшааж энэ нь бүс нутгийн энх тайван, аюулгүй байдал, тогтвортой байдлыг бэхжүүлэх нэг чухал хүчин зүйл болж байна гэж цохон тэмдэглэсэн байдаг. Эдгээр тогтоолыг батлахад Орос, Хятад хоёр улс оролцож, тэр байтугай тогтоол батлагдсаны дараа Элчин сайд нар нь манайханд баяр хүргэж байсан шүү. Хэрэв хөршүүд маань манай талаар ямарваа нэгэн өөр далд санаархалгүй л юм бол Монгол Улсад аюулгүй байдлын баталгаа гаргаж өгч болох юм. Ингэх нь ч тэр хоёрт өөрсдөд нь ашигтай байх учиртай. -Баталгаа гэж чухам юуг хэлээд байгаа юм бэ? -Баталгаа олон янз байдаг. Манай ярьж байгаа баталгаа олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн эрх зүйн баталгаа байх учиртай юм. Энэ талаар манай улс цөмийн зэвсэгтэй таван гүрний төлөөлөгчидтэй албан бусаар аль 2001 онд ярьж ойлголцсон. Тэр нь юу вэ гэвэл Монгол Улс хөрш хоёр оронтойгоо олон улсын жишигт нийцсэн баталгаа гаргуулж, түүнийг нь цөмийн зэвсэгтэй бусад улс орон дэмжиж, НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейгаар сайшаалгаж НҮБ-д бүртгүүлэх явдал юм. Энэ талаар 1998 онд ГХЯ-ны сайдын зөвлөлийн шийдвэр ч гарсан байдаг. Манай тал олон улсын дээрх тохиролцооны дагуу 2002 оны хавар хөрш орнуудтайгаа байгуулах гурван этгээдийн гэрээнд тусгаж болох үндсэн санаануудаа тэдэнд бичгээр өгч, зарчмын хувьд зөвшөөрсөн хариуг тэр зун нь авсан. Дараа нь хөршүүд маань тэрхүү саналаа өндөр дээд хэмжээнд ч нотолж байсан. Харамсалтай нь манайх гэрээнийхээ төслийг боловсруулж өгөлгүй өдий хүрээд байгаа юм. -Ямар учраас манайх төслөө гаргаж өгөхгүй байгаа юм бол? -Мэдэхгүй юм. Манай Гадаад хэргийн яамныхан л мэднэ байх. Миний мэдэхээр асуудлыг дөрвөн жил “дарчихаад” ноднин жилээс хөдөлгөж эхэлсэн юм билээ. Төслөө одоо л нэг хөрш орнууддаа өгөх гэж байгаа байх. Хэлэлцээг түргэн эхлүүлчихвэл гэрээг ойрын 2-3 жилд багтаан байгуулж болох юм гэж бодож байна. Хэрэв манай улс хөрш орнуудтайгаа тийм гэрээ байгуулчихвал тэр нь их гүрнүүдийн маргаанд төвийг сахих гэсэн манай бодлогыг олон улсын хэмжээнд баталгаажуулахын дээр эгнээндээ 119 улс орныг нэгтгээд байгаа цөмийн зэвсэггүй бүсүүдийн эгнээнд манай улсыг улс төрийн төдийгүй мөн эрх зүйн хувьд холбож өгч, нэг улс ч дангаараа цөмийн зэвсэггүй бүс байгуулж болохыг онолын хувьд болон практик дээр нотолж өгөх юм. Тэгвэл газар зүйн буюу геополитикийн байршлынхаа улмаас бүс нутгийн цөмийн зэвсэггүй бүсэд орох боломжгүй 10 гаруй улс оронд ч үлгэр дуурайл болж болох талтай юм.
No comments:
Post a Comment