Бичсэн: Дэд доктор Б.Ганбат
Он сар: 2002 оны 03 сар
АЛТ ХУДАЛДАН АВАХ ЯМАР АШИГТАЙ ВЭ?
Энэ дэлхий дээр тогтмол vнэтэй юм гэж нэгээхэн ч vгvй. Єдгєє нэг унц алт (30 орчим грамм) 286 ам доллар. Гэтэл 70-аад оны эцсээр унц нь нь 800 ам доллар байжээ. Америк доллар маань єєрєє Канад доллар, Япон иентэй харицуулахад ханш нь мєн л дээш доошоо савлаж байдаг. Бvтээгдэхvvний vнийн тухайн єдєр цаг минут дахь vнийг олон улсын бирж тогтооно. Биржvvд дотроо тєрєлжсєн байдаг. Ухаан нь зэсийн vнэ Лондонгийн бирж дээр vнээ тогтоож байхад ноолуурын vнэ Шанхайн бирж дээр учраа олж байх жишээтэй. Бирж дээрх vнэ маш олон зvйлээс хамаарч байдаг
Гол нь хэрэгцээнээсээ шалтгаалж vнэ нь савлана. Жишээ нь: 9 сарын 11-ний дараа дэлхийн ноолууран бvтээгдэхvvний гол зах зээл АНУ эдийн засгийн хямралд орсон тул Шанхайн бирж дээр ноолуурын vнэ урьд ємнє vзэгдээгvйгээр унаж байх маягтай. 9999 сорьц буюу дєрвєн естэй гэгдэх цэвэр алт 1 унц нь 286 ам долларын ханштай байна. Хэн дуртай нь мєнгєє тєлєєд авч болно.
Гэхдээ жилдээ 12 тн алт vйлдвэрлэдэг Монгол улс Улаанбаатарт зах ажиллуулаад энэ vнээр єгч чадах уу? Чадахгvй. Ямар ч баталгаа байхгvй, брэнд нэйм гэгдэх зах зээлийн нэр хvнд vгvй. Иймээс Монголоос алтыг авч Лондонгийн бирж дээр хvргэж єгєх зуучлагч хэрэгтэй. Зуучлагч юунаас ашиг олох вэ? Татвар, тээвэр, хамгаалалт (алтны vйлдвэрлэлд хамгийн их єртєг шаардах хэсэг нь энэ), цэвэршvvлэлт (хvлээн зєвшєєрєгдсєн газрын 9999 хэрэгтэй учраас), даатгал борлуулалтын шимтгэл (аль нэг брокероор дамжих учраас), хэлцэл (алтны vнэ хэзээ савлахыг урьдчилан тааж форвард, фvчvэр диливэр гэх мэт хэлцэл хийнэ) зэргээс зуучлагч єєрєє ашиг унагана. Иймээс Монгол банкны цуглуулсан алтыг авах гэсэн єрсєлдєгч тун олон. Монгол улс жилдээ ойролцоогоор 120 сая ам долларын алт гадагш зардаг. Yvнээс зуучлагч нар ойролцоогоор 30 сая доллар єєрсдєдєє унагана. Зуучлагч нарын Монголоос ашиг унагадаг бас нэг бvтээгдэхvvн бол зэс юм. Жилд бараг 100 сая ам долларын ашиг зуучлагчид олно.